Çeviren: Filiz Ofluoğlu
Türü: Dram
2 Perde
Hakkında;
Bir ülke, diktatörlükten kırılgan bir demokrasiye geçişin güçlüklerini yaşarken, barışçı adalet, yasadışı öç almanın kısır döngüsünden daha mı iyidir? Uzlaşma, suçlamaya yeğlenmeli midir? En önemlisi, insanlığa karşı işlenen suçlar, cezalandırıl¬mak bir yana, nasıl anlaşılır?
Bu konulardaki siyasal tartışmalar, İ.Ö. 404 yılında Ati¬na'da Kritias'ın ölüm mangalarının bağışlanmasıyla başlamış ve yüzyıllar boyunca sürüp gitmiştir.
Dorfman, Ölüm ve Kız oyununda bu sorulara bir yenisini ekliyor: Öç alma, otomanın (terapinin) gereği midir?
İnsan acımasızlığını, psikolojik gerilimi, adalet ve öç alma öğelerini işleyen bu oyun, otama üzerinde durduğu için, çok faz¬la sarsılmadan izlenebilir.
Konu, çılgın bir öç alma kurgusunu içerir. Adı verilmemek¬le birlikte, olayın Şili'de geçtiği anlaşılır. Deniz kıyısında bir ev¬de, Paulina, elinde tabancayla beklemektedir. İskemleye bağlı, ağzı tıkaçlı, orta yaşlı bir doktor dehşet dolu gözlerle geçmişe bakmaktadır. Paulina, 15 yıl önce uğradığı işkencenin öcünü al¬mak için, işkencecisini kıstırmıştır. Gördüğü işkencenin kor¬kunç ayrıntılarını anlatırken, kendi çektiklerini, ülkesinin çek-tikleriyle özdeşleştirmektedir. Nasıl unutabilir, bağışlayabilir? Öte yan dan, Paulina ve Gerardo, korkunç ve acı sorgulama-cezalandırma sürecinde, birbirlerine olan inanç ve sevgilerini ve evli¬liklerini koruma çabasını sürdürürler.
Oyunda, doktorun gerçek işkenceci olup olmadığı da kesin değildir. Güler yüzlü iyi niyetli görünen bu adam işkenceci olabi¬lir de, olmayabilir de. Böylece yazar, dünyadaki kötülüklerin ço¬ğunun gizli, saklı olduğunu sergiler.
Oyunun gücü, içerdiği töresel öğelerdedir. Dorfman, kendi ilkelerini bir dizi siyasal ve duygusal tartışma içinde sunar: İş¬kence yapanlar ve işkence görenler bir arada nasıl yaşayabilir?
Toplumsal denge uğruna gerçek feda edilmeli midir? Yalan ve if¬tiranın sürüp gittiği bir ülkede yaralar nasıl sarılır? Bu sorular, demokrasinin temeli olan ulusal denge ve birlik zedelenmeden nasıl yanıtlanır?
Uluslararası Af Örgütü ve İşkence Kurbanları Tıp Vakfı, 1991 yazında, oyunun İngiltere'deki provaları süresince, tiyatro¬ya Şili'de yaşanmış gerçek olaylardan örnekler sağlamıştır.
Oyunun adı, Claudius'un şiirinden esinlenerek Franz Schubert'in yazdığı bir lied ve bir dörtlüden alınmıştır.
FİLİZ OFLUOĞLU
Metin